ریشه شناسی واژۀ قرآنی ظُلم و بررسی سیر تحول معنایی آن تا عصر نزول قرآن کریم

Authors

مژگان سرشار

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، گروه علوم قرآن و حدیث، تهران، ایران. سیده شیرین حجازی

دانش آموختۀ کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

abstract

واژۀ ظلم یکی از پرکاربردترین واژه های قرآنی است. عالمان مسلمان در آثار تفسیری وزبان شناختی مختلف، تحلیلهای مختلف و احیانا، متناقضی در بارۀ معنای آن بازنموده اند. بنا داریم در این مطالعه با کاربرد روش ریشه شناسی واژگان ـ که نوعی معناشناسی تاریخی محسوب می شود ـ معنای اصلی و ریشه ای این واژه را بازشناسیم. بدین منظور، نخست ریشۀ ثنایی این واژه را در زبانهای خانواده حامی ـ سامی بازمی کاویم. در مرحلۀ بعد، روند تحول معنایی آن را در شاخه های مختلف زبان سامی ـ همچون زبانهای عبری، حبشی، اکّدی، سریانی، آرامی و عربی ـ پیگیری خواهیم کرد. سرآخر، کوشش خواهیم کرد بدین پرسش پاسخ دهیم که در هنگام نزول قرآن کریم، این واژه در زبان عربی چه معنایی داشته است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ریشه‌شناسی واژۀ قرآنی ظُلم و بررسی سیر تحول معنایی آن تا عصر نزول قرآن کریم

واژۀ ظلم یکی از پرکاربردترین واژه‌های قرآنی است. عالمان مسلمان در آثار تفسیری وزبان‌شناختی مختلف، تحلیلهای مختلف و احیانا، متناقضی در بارۀ معنای آن بازنموده‌اند. بنا داریم در این مطالعه با کاربرد روش ریشه‌شناسی واژگان ـ که نوعی معناشناسی تاریخی محسوب می‌شود ـ معنای اصلی و ریشه‌ای این واژه را بازشناسیم. بدین منظور، نخست ریشۀ ثنایی این واژه را در زبانهای خانواده حامی ـ سامی بازمی‌کاویم. در مرحلۀ ...

full text

تحول معنای واژۀ اَهْل از دورۀ پیشااسلامی تا عصر نزول قرآن کریم

مطالعۀ تحول معنایی واژگان قرآن از عصر پیش از نزول تا ادوار بعد یک ضرورت است و فهم‌صحیح معنای آیات بدون آن میسر نیست. از جملۀ مؤلفه‌‌های تأثیرگذار در معنای واژگان، روابط آنها با همدیگر در متن، به‌ویژه رابطۀ هم‌نشینی کلمات است. در این مطالعه به تبیین محور‌های هم‌نشینی «اهل» و مؤلفه‌‌های معنایی آن از دورۀ پیش از اسلام تا عصر نزول می‌پردازیم و می‌کوشیم نشان دهیم رابطۀ هم‌نشینی اهل و کاربست آن با ضم...

full text

معناشناسی واژه قرآنی برکت و مشتقات آن و سیر تحول آن تا عصر نزول

چکیده «برکت» یکی از مفاهیم اساسی در قرآن و عهدین به شمار می­رود به طوری که در فرهنگ مسلمانان و سایر اهل کتاب حضور فعّال و روشنی دارد؛ با این حال به دلیل احساس وضوح معنا، کمتر به عمق معنای آن پرداخته شده است. در این مقاله می­کوشیم با استفاده از متدهای مختلف زبان­شناسی تاریخی، همانند معناشناسی و ریشه شناسی تاریخی، معنای این واژه را از قدیمی­ترین کاربرد آن در زبان موسوم به نوستراتیک باستان و آفروآ...

full text

صورت بندی‌های حوزه معنایی «روابط زناشویی» در زبان عربی عصر نزول و تحلیل کاربری آن در قرآن کریم

معتبرترین اطلاعات زبان شناختی نسبت به زبان عربی عصر نزول، از طریق قرآن کریم قابل دستیابی است. ‏لذا در مرحله نخست این پژوهش، مفردات قرآنی متعلق به حوزه معنایی «روابط زناشویی» گردآوری و ‏صورت بندی‌های حاکم بر آنها مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت صورت بندیهای شش‌گانه؛ رابطه ‏مجاورتی، رابطه تماس، رابطه فراگیری، مکان انگاری زن، سخن یا کنش ناپسند و [خون] آلودگی استخراج ‏گردید. در مرحله دوم این پژوهش...

full text

«ذکر» و «تذکر» در سیر نزول قرآن کریم

یکی از نام­های قرآن «ذکر» و یکی از مهم­ترین ویژگی­های این کتاب، تذکربخشی است. این نوشتار با بررسی ارتباط میان آیات مبیّن این ویژگی بر اساس ترتیب تاریخی نزول، نخستین بار ابعاد جدیدی از هماهنگی مضمونی و انسجام درونی قرآن را نشان داده است. آیات قرآن در این حوزه در چهار مرحله با مطلع «ذکر للعالمین» قابل بررسی است. مرحله نخست ناظر به خود قرآن و تبیین تذکربخشی فراگیر آن و مرحله دوم ناظر به مخاطبان و ب...

full text

شاخصه سنجی دیدگاه قرآن کریم در آسیب شناسی فرهنگی با تاکید بر فرهنگ عصر نزول

راهیافت به نگره فرهنگی تمدنی قرآن کریم، مستلزم درک نگاه اصیل آن کتاب با لحاظ خاستگاه وحیانی آن در ابعاد اجتماعی از جمله فرهنگ است. مسئله پژوهش حاضر آن است که آسیب شناسی فرهنگی در قرآن دارای چه شاخصه هایی در برابر نگاه انسانی فرهنگ شناسان است؟ یافته ها: شاخصه های مبنایی: علم الهی منبع اصلی آسیب شناسی، فرهنگ اسلامی معیار آسیبشناسی، عقل انسان معیار آسیب شناسی، آسیب شناسی بر مبنای انسان شناسی قرآنی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
صحیفۀ مبین ـ پژوهشنامۀ مطالعات تاریخی ـ زبانشناختی قرآن و عترت

جلد ۲۱، شماره ۵۸، صفحات ۱۰۵-۱۳۴

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023